Thu nhập người Việt sắp thấp hơn cả Lào, Campuchia?

  "Chỉ 3 đến 5 năm tới, thu nhập người Việt Nam sẽ bị Lào, Campuchia, Myanmar vượt qua".

Đó là khẳng định của ông Nguyễn Chí Dũng - Thứ trưởng Bộ KHĐT tại hội thảo “Kinh tế Việt Nam đến năm 2025: Cơ hội và thách thức”, do Trung tâm Thông tin và dự báo kinh tế xã hội quốc gia (NCIF) tổ chức, ngày 10/10.

Tờ Tiền Phong dẫn lời ông Dũng cho hay, kinh tế Việt Nam bắt đầu xu thế giảm từ năm 2007. Tới năm 2012, tăng trưởng kinh tế ở mức thấp nhất trong 15 năm. Từ 2013 tới nay, tăng trưởng cao hơn trước, nhưng chưa như kỳ vọng.

Điều này do các tác động tăng trưởng truyền thống đã tới hạn, nền kinh tế mất cân đối và kém hiệu quả. Tăng trưởng dựa nhiều vào vốn và lao động, hiệu quả đầu tư thấp.

“Trong khu vực ASEAN, GDP bình quân đầu người của Việt Nam chỉ hơn Lào, Campuchia, Đông Timo, Myanmar. Nếu vẫn phát triển như hiện nay, các nước này chỉ mất 3-5 năm tới là vượt mình, đó là điều đáng buồn. Đã tới lúc kinh tế nước ta cần thay đổi để phù hợp với yêu cầu phát triển”, ông Dũng nói.

Thu nhập người Việt có thể sẽ thua Lào, Campuchia

Theo Ngân hàng Thế giới (WB), năm 2013, GDP bình quân đầu người của Việt Nam là 1.910 USD/người, Lào 1.645 USD/người, Campuchia 1.007 USD/người; Myanmar 900 USD/người.

Trước đó, ngày 15/4, tại cuộc hội thảo về “Bẫy thu nhập trung bình” do Ban Kinh tế Trung ương và Ban Tuyên giáo trung ương tổ chức, nhiều chuyên gia kinh tế đã mổ xẻ Việt Nam mới bước vào vị trí quốc gia có thu nhập trung bình được vài năm và vẫn đang là một nền kinh tế dựa vào tài nguyên, gia công và lắp ráp.

Giáo sư Kenichi Ohno (Nhật Bản), Giám đốc Dự án Diễn đàn Phát triển Việt Nam lo ngại, kể từ khi bước lên nấc thang cao hơn thì các dấu hiệu của bẫy thu nhập trung bình ở Việt Nam lại trở nên rõ ràng hơn.

Ông tóm lược: Tăng trưởng ngày càng chậm, năng suất kém, chuyển dịch cơ cấu kinh tế chỉ mang tính hình thức, các chỉ số xếp hạng toàn cầu vẫn trì trệ.

Cùng đó, các vấn đề nảy sinh do tăng trưởng gây ra đều đã hiện hữu ở Việt Nam như lạm phát, bong bóng bất động sản, tắc nghẽn giao thông, môi trường, tham nhũng.

Ông chia sẻ, với mức thu nhập trung bình thấp như vậy thì còn quá sớm để chấp nhận tăng trưởng kinh tế chậm lại. Việt Nam có cơ cấu dân số vàng, với 70% dân số ở độ tuổi lao động trẻ. Điều này sẽ đóng góp lớn vào tăng trưởng kinh tế hàng năm. Nhưng hiện nay, dân số Việt Nam đang già đi.

“Nếu vẫn giữ tình trạng như hiện nay , rất có thể, Việt Nam sẽ rơi vào cảnh chưa giàu đã già”, GS Ohno cảnh báo.

Năm 2008, thời điểm Việt Nam đang được kỳ vọng sẽ “cất cánh bay lên”, hoặc sẽ như một “ngôi sao mới”, hay sẽ trở thành con rồng châu Á thì nguy cơ bẫy thu nhập trung bình trong tương lai cũng đã được cảnh báo.

“Đến nay, tôi có thể nói rằng, Việt Nam đang rơi vào bẫy này”, vị giáo sư người Nhật đã có 20 năm nghiên cứu về Việt Nam khẳng định.

TS Trần Đình Thiên, Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam cũng thẳng thắn: “Ta hãy còn sĩ diện khi nói thẳng vào vấn đề này. Theo tôi là chúng ta ta đã rơi vào bẫy thu nhập trung bình rồi”.

“Sau 30 năm đổi mới, cơ cấu kinh tế của ta vẫn là khai thác tài nguyên, gia công dệt may với gia giày và lắp ráp. Chúng ta xác định quan điểm là một nước công nghiệp công nghệ cao, hiện đại nhưng thực chất, lại không rõ công nghiệp hiện đại, công nghệ cao là như thế nào? Cả 3 nhóm chủ lực nhất của một nền kinh tế công nghiệp đều ở đẳng cấp thấp. Tình trạng này còn có thể kéo dài nữa”, TS Thiên phân tích.

Ngưỡng để một quốc gia bị coi là rơi vào bẫy thu nhập trung bình thấp theo nghiên cứu của Ngân hàng Thế giới là kẹt cứng vị trí này trong 28 năm và ngưỡng thời gian rơi vào bẫy thu nhập trung bình cao là 14 năm.

Theo GS Trần Thọ Đạt, Hiệu trưởng Trường Đai học Kinh tế quốc dân, với mức thu nhập khoảng 2.000 USD/người như Việt Nam, muốn vượt bẫy thu nhập trung bình thì trong vòng 28 năm, phải có tốc độ tăng trưởng thu nhập bình quân đầu người ít nhất là 4,7%/năm.

Giáo sư Vương Đình Huệ, Trưởng Ban kinh tế Trung ương cho biết, bẫy thu nhập trung bình là tình huống tiến thoái lưỡng nan trong xây dựng và phát triển chính sách kinh tế. Vướng vào bẫy này thì các hiệu quả của sự nỗ lực phát triển kinh tế theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa sẽ bị suy giảm.

“Việt Nam mới gia nhập nhóm quốc gia có thu nhập trung bình, nhưng cũng sẽ phải quan tâm để sớm tránh bẫy này”, GS Huệ nhấn mạnh.

Trong một diễn biến liên quan, ngày 21/9, tại diễn đàn phát triển châu Á lần thứ 5 với chủ đề “Thách thức và chiến lược hướng tới phát triển bền vững của châu Á”, nhiều ý kiến nhận định phải tới năm 2058 Việt Nam mới thoát “bẫy thu nhập trung bình”. Trong các nước châu Á, Việt Nam thuộc nhóm phải mất nhiều thời gian nhất để cải thiện.

Thái Linh